Ενδυση σε χειμερινές συνθήκες.

 Η προστασία του σώματος από τις κλιματολογικές συνθήκες

α. Όταν το σώμα πρόκειται να αποδώσει δύσκολο έργο (καταβολή παρατεταμένης προσπάθειας), πρέπει να διατηρεί κανονική θερμοκρασία, δηλ. να προσαρμόζεται στις εξωτερικές συνθήκες θερμότητος που επικρατούν κάθε φορά. Σε περίπτωση που η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ χαμηλή, η θερμότητα που παράγει το σώμα διαφεύγει προς τα έξω. Επομένως για την διατήρηση της ισορροπίας απαιτείται η παραγωγή μεγαλύτερου ποσού θερμότητας, πράγμα που επιτυγχάνεται με την κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας τροφής. Αντιθέτως, σε περίπτωση που η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ υψηλή, τότε μέρος της θερμότητος που παράγει το σώμα, αποβάλλεται υπό μορφή ιδρώτα και το δέρμα μαυρίζει βαθμιαία για να προστατευθεί από την παρατεταμένη έκθεση του στη θερμότητα της ηλιακής ακτινοβολίας.

β. Η προσαρμογή του σώματος στα ψυχρά κλίματα πρέπει να υποβοηθείται με την χρησιμοποίηση του κατάλληλου ιματισμού. Ο ιματισμός τρόπον τινά “απομονώνει” το σώμα από τον ψυχρό αέρα του περιβάλλοντος. Δηλαδή, δεν είναι αυτός καθαυτός “θερμός”, παρά μόνο δρά ως “μόνωση”‘ και συγκρατεί τη θερμότητα που παράγεται από το σώμα. Και παρόλο που ο σκοπός του ιματισμού είναι ο ίδιος υπό οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες, το πρόβλημα της προστασίας του σώματος είναι δυσκολότερο όταν πρόκειται να αντιμετωπισθούν χειμερινές συνθήκες.

(1) Ισορροπία μεταξύ της θερμότητας που παράγεται και αυτή ς που χάνεται. Η θερμότητα του σώματος χάνεται από διάφορες αιτίες και η ποσότητα που διαφεύγει είναι ανάλογη ή μερικές φορές μεγαλύτερη απ’ αυτήν που παράγεται. Όταν η απώλεια είναι μεγαλύτερη το σώμα καταπονείται, κουράζεται και χρησιμοποιεί για την παραγωγή θερμότητος το λίπος που είναι εναποθηκεύμενο στους ιστούς. Ο κατάλληλος ιματισμός ρυθμίζει κατά κάποιο τρόπο την απώλεια θερμότητος, ώστε να υπάρχει ισορροπία μεταξύ της παραγόμενης και αυτής που διαφεύγει προς το περιβάλλον.

(2) Ισορροπία υγρασίας . Το σώμα χάνει νερό από το δέρμα με την λεγόμενη “άδηλη εφίδρωση”. Όταν η θερμότητα που παράγεται από το σώμα ξεπερνάει αυτήν που διαφεύγει στο περιβάλλον, τότε δημιουργείται ιδρώτας. Είναι δυνατόν όμως να παράγεται ιδρώτας και από άλλα καθαρά ψυχολογικά αίτια (υπερβολική συγκίνηση ή αιφνίδιος τρόμος κ.λ.π.). Όταν ο ιδρώτας εξατμίζεται, αφαιρεί θερμότητα από το σώμα. Εάν μάλιστα τα ρούχα εμποδίζουν την εξάτμιση του, το σώμα υπερθερμαίνεται, η υγρασία απορροφάται και είναι δυνατόν να παγώνει εφόσον η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ χαμηλή.

(3) Προστασία του δέρματος . Όταν ο καιρός είναι πολύ κρύος, ιδιαίτερα όταν πνέουν παγωμένοι άνεμοι, το δέρμα παγώνει αμέσως. Οποιαδήποτε γυμνή επιφάνεια που έρχεται σε επαφή με παγωμένα μέταλλα, παγώνει σχεδόν αμέσως.

(4) Προστασία του σώματος. Ο ιματισμός δεν προστατεύει το σώμα μόνο από κρύο αλλά και από πολλές άλλες εξωτερικές αιτίες. Το χιόνι και η βροχή (για περιορισμένο τουλάχιστο χρόνο) αντιμετωπίζονται από τα εξωτερικά ενδύματα, καθώς επίσης από τους θάμνους και τα κλαδιά, όταν είναι αναγκασμένος κάποιος να κινηθεί ή να συρθεί μέσα σ αυτά.

2. Αρχές κατασκευής χειμερινού ιματισμού

Κατά τη σχεδίαση και κατασκευή χειμερινού ιματισμού λαμβάνονται υπόψη ορισμένες αρχές, ώστε:

να αποφεύγεται η χωρίς λόγο απώλεια θερμότητος από το σώμα,

να διευκολύνεται η εξάτμιση του ιδρώτα και

να είναι δυνατή η προστασία του ιδρώτα του σώματος από εξωγενείς παράγοντες.

α. Απομόνωση

Κάθε ύλη η οποία εμποδίζει τη θερμότητα να διαφύγει καλείται “μονωτική”. Για παράδειγμα ο ξηρός αέρας είναι άριστο μονωτικό και επιπλέον, ελαφρύς. Όσες ύλες μπορούν να συγκρατήσουν ποσότητα ακίνητου αέρα, αποτελούν τα καλύτερα μονωτικά. Το μαλλί των προβάτων π.χ. περιέχει χιλιάδες “θαλαμίσκους” μεταξύ των λεπτών του νημάτων. Οι “θαλαμίσκοι” αυτοί κατά κάποιο τρόπο παγιδεύουν το θερμό αέρα που παράγεται από το σώμα και τον κρατούν σχεδόν σε επαφή με το δέρμα. Το ίδιο συμβαίνει με τις γούνες και τα μαλλιά. Αυτός ο τρόπος συγκρατήσεως παγιδευμένου” θερμού αέρα σε επαφή με το δέρμα, πράγμα που επιτυγχάνεται με το μαλλί των προβάτων, είναι ο καλύτερος τρόπος για την μόνωση του σώματος και μειώνει στο ελάχιστο την απώλεια θερμότητος.

β. Χρήση πολλών και ελαφρών ενδυμάτων

(1) Κατά την διάρκεια του χειμώνα και γενικά στα ψυχρά κλίματα, επιβάλλεται η χρησιμοποίηση πολλών ελαφρών ενδυμάτων, αντί ενός βαρέος, έστω κι αν το πάχος του ισοδυναμεί με το πάχος όλων των ελαφρών. Αυτό επιτυγχάνεται γιατί μεταξύ των ενδυμάτων, συγκρατούνται στρώματα θερμού αέρος απ’ αυτόν που παράγεται από το σώμα.

(2) Τα χρησιμοποιούμενα υλικά για την κατασκευή καθενός είδους ιματισμού είναι ανάλογα με την αποστολή που θα εκπληρώσει. Έτσι τα μάλλινα εσώρουχα είναι πορώδη και διαθέτουν πολλούς θαλαμίσκους για να συγκρατούν το θερμό αέρα.

(3) Η χρησιμοποίηση πολλών και λεπτών ενδυμάτων παρέχει το πλεονέκτημα της χορήγησης προσαρμογής σε μεγάλες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας. Επομένως προσθέτοντας ή αφαιρώντας ένα ή περισσότερα ενδύματα ανάλογα με τις συνθήκες θερμοκρασίας ή καταβολής ενέργειας είναι δυνατή η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ της θερμότητος του σώματος με αυτή του περιβάλλοντος.

(4) Τέλος η χρησιμοποίηση πολλών και λεπτών ενδυμάτων δίνει ελευθερία ενεργειών, όπως για παράδειγμα κατά τη διάρκεια μιάς πεζοπορίας οπότε αφαιρούνται ορισμένα ενδύματα λόγω υπερθερμάνσεως του σώματος, ενώ μετά την πεζοπορία, τα αφαιρεθέντα ενδύματα επανατοποθετούνται και έτσι διατηρείται η ισορροπία.

γ. Αερισμός

Η χειμερινή ενδυμασία είναι κατασκευασμένη κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην απαγορεύει μόνο την απώλεια της θερμότητας που παράγεται από το σώμα αλλά με τον κατάλληλο αερισμό, να απαγορεύει και την υπερθέρμανση του. Η υπερθέρμανση δημιουργεί ιδρώτα, ο ιδρώτας υγραίνει τα ενδύματα και η προερχόμενη από τον ιδρώτα υγρασία προκαλεί ψύξη του σώματος. Για να αποφευχθεί αυτή η παραγωγή ιδρώτα λόγω υπερθέρμανσης του σώματος, απαιτείται ο αερισμός των ενδυμάτων, δηλ. η δημιουργία ρεύματος ψυχρού αέρα μέσα σ’ αυτά. Η χειμερινή ενδυμασία πρέπει να είναι σχεδιασμένη έτσι ώστε να επιτρέπει τον αερισμό του σώματος.

3. Τύποι ιματισμού

α. Εσώρουχα. Οι φανέλες και τα μακριά παντελόνια πρέπει να αποτελούνται από μαλλί προβάτου, μετάξι ή κατάλληλα συνθετικά υφάσματα, και πρέπει να είναι άνετα ώστε να μην εμποδίζουν την κυκλοφορία του αίματος και τον αερισμό του σώματος.

β. Μέσος ιματισμός. Φέρεται πάνω από τα εσώρουχα και ρυθμίζει κυρίως τον αερισμό και την υγρασία, σε συσχετισμό με τα εξωτερικά ενδύματα.

γ. Εξωτερικά ενδύματα. Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτών σε παντελόνι ή μπουφάν είναι τα αντιανεμικά, αδιάβροχα, με πολλά κορδόνια, κουμπιά ή φερμουάρ και φέρονται επάνω από το μέσο ιματισμό.

4. Συντήρηση ιματισμού

Για τη συντήρηση του ιματισμού πρέπει να καταβάλλεται ιδιαίτερη φροντίδα. Η καταστροφή του είναι εύκολη, η αντικατάσταση του όμως πολύ δύσκολη και ιδιαίτερα δαπανηρή. Όταν είναι αναγκασμένος κάποιος να ξαπλώσει στο έδαφος, πρέπει να χρησιμοποιεί κλαδιά δένδρων σαν στρώμα για μόνωση. Τρύπες ή σχισίματα που δημιουργούνται στον ιματισμό πρέπει αμέσως να επιδιορθώνονται, γιατί χάνονται οι μονωτικές και αδιάβροχες ιδιότητες του υφάσματος. Επιπλέον πρέπει να μελετώνται και να εφαρμόζονται επακριβώς οι οδηγίες πλυσίματος που υπάρχουν στις ετικέτες, ώστε να αποφεύγεται η σμίκρυνση.

5. Υπόδηση

α. Γενικά

Το σπουδαιότερο μέρος της χειμερινής ένδυσης είναι η υπόδηση, γιατί το πιο ευπρόσβλητο σημείο του σώματος είναι τα πόδια. Αυτό γιατί το κρύο προσβάλλει συχνότερα τα πόδια τα οποία υγραίνονται ευκολότερα είτε από την εξωτερική υγρασία, είτε από τον ιδρώτα.

β. Αρχή χρησιμοποιήσεως υποδήσεως κατά το χειμώνα

Ο κανόνας που ισχύει για τον ιματισμό (χρησιμοποίηση πολλών ενδυμάτων ώστε να δημιουργείται μεταξύ αυτών στρώμα θερμού αέρα και να επιτυγχάνεται έτσι η απομόνωση του σώματος), ισχύει και για την υπόδηση. Στρώματα θερμού αέρα δημιουργούνται μεταξύ των υποδημάτων και των καλτσών, μεταξύ διαδοχικών ζευγών καλτσών και μεταξύ των πάτων των υποδημάτων. Οι κάλτσες που φοριούνται στα πόδια πρέπει πάντοτε να διαφέρουν στο μέγεθος.

Ποτέ δεν πρέπει να φοριούνται στενά υποδήματα και κάλτσες.

Εάν περιορίζεται η κυκλοφορία του αίματος, τα πόδια παγώνουν ευκολότερα.

Πολλά ζεύγη καλτσών τα οποία φοριούνται σφιχτά, μπορεί να προκαλέσουν ψύξη των ποδιών. Για το λόγο αυτό πρέπει να ΑΠΟΦΕΥΓΕΤΑΙ ΤΟ ΣΦΙΞΙΜΟ ΤΩΝ ΚΟΡ∆ΟΝΙΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟ∆ΗΜΑΤΩΝ.

γ. Τύποι υποδημάτων

(1) Ορειβατικά ή στρατιωτικά Άρβυλα. Τα υποδήματα αυτά διατηρούν θερμά τα πόδια ,αλλά είναι αρκετά σκληρά και δε διευκολύνουν το περπάτημα στο χιόνι. Επιπλέον επειδή είναι σχετικά “κοντά” πρέπει να φοριούνται με “γκέτες” υποχρεωτικά, ώστε το χιόνι να μην εισέρχεται στα άρβυλα και τις κάλτσες με αποτέλεσμα να παγώνει τα πόδια.

(2) Γαλότσες . Είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για κίνηση στο χιόνι, στη λάσπη και στο νερό, αλλά δεν είναι κατάλληλες εάν η θερμοκρασία είναι συνεχώς κάτω του 0.

δ. Συντήρηση υποδήσεως

(1) Τα υποδήματα πρέπει να καθαρίζονται επιμελώς από λάσπες και χιόνι και να βάφονται με άφθονο βερνίκι, ενώ παράλληλα απαιτείται και επάλειψη τους με λίπος ώστε να αυξάνεται η αδιαβροχοποίηση τους.

(2) Οι κάλτσες πρέπει να πλένονται συχνά με χλιαρό νερό (όχι με ζεστό γιατί μαζεύουν) και πριν τοποθετηθούν για στέγνωμα πρέπει να στύβονται.

6. Γάντια

α. Χρησιμοποιούμενοι τύποι γαντιών

(1) Γάντια πέντε η δύο δακτύλων. Διατηρούν επαρκώς θερμά τα χέρια και τα δύο είδη, περισσότερο τα γάντια δύο δακτύλων. Τα γάντια πέντε δακτύλων χρησιμοποιούνται όμως υποχρεωτικά όταν ασχολούμαστε με εκτέλεση λεπτών εργασιών. Μπορούν να είναι μάλλινα, fleece ή από άλλο συνθετικό υλικό.

(2) Γάντια αντιανεμικά και αδιάβροχα. Δυνατόν να φέρονται και επάνω από τα μάλλινα γάντια και προστατεύουν τα χέρια , ενώ υπάρχει και ιμάντας συσφίξεως για διατήρηση της ισορροπίας θερμοκρασίας και υγρασίας.

β. Χρησιμοποίηση γαντιών

(1) Οι γενικοί κανόνες χρησιμοποιήσεως των γαντιών είναι οι ίδιοι που ισχύουν και για τον υπόλοιπο ιματισμό. Πρέπει δηλαδή να διατηρούνται καθαρά και στεγνά για αποφυγή υπερθερμάνσεως ή ψύξεως.

(2) Εφόσον υπάρχουν και οι δύο τύποι γαντιών φοριούνται διαδοχικά. Όταν όμως οι συνθήκες το επιτρέπουν, πρέπει να φοριούνται μόνο το ένα είδος ανάλογα τις συνθήκες ώστε να αποφεύγεται η υπερβολική εφίδρωση.

(3) Ο ιμάντας σύσφιξης δεν πρέπει να σφίγγεται πολύ, γιατί προκαλεί κακή κυκλοφορία του αίματος και έτσι είναι δυνατόν τα χέρια να παγώσουν. Σε περίπτωση που τα χέρια έρχονται σε επαφή με μεταλλικές επιφάνειες πρέπει να φέρονται γάντια γιατί οι παγωμένες μεταλλικές επιφάνειες προκαλούν εγκαύματα στο δέρμα.

(4) Για να διατηρούνται τα χέρια ζεστά όταν έχουν γάντια, πρέπει να τρίβονται τα δάχτυλα του ενός χεριού πάνω στην πάλαμη του άλλου. Σε περίπτωση υπερβολικού κρύου και για να υποβοηθηθεί η καλή κυκλοφορία του αίματος, καλόν είναι να πραγματοποιούνται κυκλικές περιφορές των χεριών.

Εάν τα χέρια κρυώσουν υπερβολικά ή προσβληθούν από κρυοπαγήματα, πρέπει να θερμαίνονται δια επαφής με το δέρμα και ποτέ κοντά στη φωτιά.

(5) Καλόν είναι πάντοτε να φέρεται ένα εφεδρικό ζευγάρι εσωτερικών (μάλλινων ή fleece) γαντιών. Τα γάντια δεν πρέπει να θερμαίνονται ή να στεγνώνουν κοντά σε δυνατή φωτιά, γιατί έτσι καταστρέφονται.

7. Καλύμματα κεφαλής

α. Χρησιμοποιούμενοι τύποι καλυμμάτων κεφαλής

(1) Οι κουκούλες φέρονται για μεγαλύτερη προστασία από τον άνεμο, περιορίζουν πολύ την ορατότητα και ακοή . Για

καλύτερη παρατήρηση και αερισμό του προσώπου και του λαιμού πρέπει να ρίχνονται προς τα πίσω.

(2) Μάλλινες ή συνθετικές κουκούλες, οι οποίες καλύπτουν πλήρως το κεφάλι και αφήνουν ανοίγματα μόνο στα μάτια και τις αναπνευστικές οδούς (μύτη-στόμα).

(3) Χνουδωτά ή μάλλινα καπέλα. ∆ιατηρούν μεγάλη θερμότητα και διαθέτουν επιπλέον καλύμματα αυτιών, πολύ χρήσιμα όταν φυσάει άνεμος, τα οποία όμως έχουν και ηχομονωτικές ιδιότητες

(4) Σκούφοι από μάλλινο ή fleece υλικό και αν είναι δυνατόν αντιανεμικό ή αδιάβροχο.

β. Χρησιμοποίηση καλυμμάτων κεφαλής

(1) Όταν οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν πρέπει να φέρεται ελαφρό κάλυμμα κεφαλής, το οποίο καλόν είναι να αφαιρείται πριν ακόμη ιδρώσει το κεφάλι.

(2) Η αναπνοή μέσα στην κουκούλα πρέπει να αποφεύγεται γιατί δημιουργείται υγρασία και στην συνέχεια πάγος, ο οποίος πρέπει αμέσως να απορρίπτεται.

γ. Συντήρηση καλυμμάτων κεφαλής.

(1) Καλυμμάτων

Κατά το στέγνωμα πρέπει να αποφεύγεται το κάψιμο ή το καψάλισμα της γούνας.

(2) Πρέπει να πλένονται συχνά όλα τα καλύμματα κεφαλής για να αφαιρούνται ο ιδρώτας και τα λίπη του κεφαλιού, τα οποία λερώνουν το εσωτερικό τους.